1. Yeşil Yol Nedir?

DOKAP Başkanı Ekrem Yüce “DOKAP Turizm Master Planı kapsamında öngörülen Yeşil Yol Projesi,

1. 8 ilin önemli yaylalarını ve turizm merkezlerini birbirine bağlayan,

2. Bölgeye gelen yerli ve yabancı turistlerin belirlenen güzergâh boyunca güvenli konforlu bir şekilde seyahat etmesine imkân sağlayan,

3. Doğayla bütünleşik bir turizm projesidir.

Bu proje,

1. Doğası tahrip edilerek beton yığınlarına dönüşmüş şehirlerden uzaklaşmak isteyen yerli ve yabancı turistlerin aradıkları doğal ortamı Karadeniz’in eşsiz güzellikteki yaylalarında bulmalarını sağlamak,

2. Turizm alanlarını birbirine bağlayarak turizm potansiyelini artırmak ve

3. Yaylacılık yapan yerel halkın ulaşımını da kolaylaştırmak için oluşturulmuştur.

Yeşil yol hedefe varma adına hızlı ulaşım sağlayacak bir yol değil aksine yavaş ilerlenen ve çevrenin daha çok algılanmasına imkân veren bir yolculuk aksıdır. 70 km/saat yeşil yol için önerilen maksimum sürattir. Yolun sürat dışındaki en önemli karakteri sunduğu güven ve konfor düzeyidir.

Bu yol güzergâhı üzerinde belli aralıklarla Turizm Merkezi (33 Adet) ve Kültür Turizmi Koruma Geliştirme Bölgesi (5 Adet) bulunmaktadır. Bu yol tamamlandığında bölgede turizm için yapılacak yeni yatırımlara altyapı oluşturmak hedeflenmiştir. Ayrıca proje kapsamında yapılacak olan yatırımlarla bölge insanlarının kendi yörelerinde istihdam edilebilmesine olanak sağlanacaktır.

Bu proje kesinlikle Karadeniz sahil yoluna alternatif değildir. Yaylalar arasındaki ulaşımı sahil yolundan bağımsız olacak şekilde sağlamaya yöneliktir. Planda önerilmiş olan satıh kaplaması ve sanat yapı standartları yükseltilecek yollar hiçbir şekilde “bölgedeki turizm faaliyetleri bu yollar üzerinden yapılacaktır” şekilde yorumlanmamalıdır.

İyileştirilmesi planlanan güzergâh yaklaşık 2.600 Km uzunluktadır. Ancak bu güzergâhın yaklaşık 1.000 Km’lik kısmı hâlihazırda Karayolları Genel Müdürlüğü sorumluluğunda yer alan yollardan oluşmaktadır. Geriye kalan 1.600 Km güzergâhın yaklaşık 500 Km’lik kısmında yol iyileştirme işlemleri tamamlanmış olup, bundan sonra kalan 1.100 Km’lik kısımda iyileştirme çalışmalarının yapılması planlanmaktadır.”

2. Doğu Karadeniz Turizm Master Planı Nedir?

Doğu Karadeniz Turizm Master Planına değinen Ekrem Yüce “Doğu Karadeniz illerinde turizm planlama çalışmaları daha önceleri 1990'lı yılların başlarında Kültür ve Turizm Bakanlığınca başlatılmış ve her il için turizm envanteri ve turizmi geliştirme planları hazırlanmıştır. Her ili kendi içinde bir bütün olarak gören bu planlarda getirilen kararlar, bölge turizm faaliyetlerinin tüm bölgeyi tek gelişte gezen tur turizminin gelişmesi nedeniyle anlamsız kalmış, muhtelif nedenlerle yapılamamıştır.

DOKAP BKİ (Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı), Doğu Karadeniz illerini, mevcut turizm yapısı nedeniyle bölgeyi bir bütün olarak gören ve değerlendiren tek bir Turizm Master planı yaptırma kararı almıştır. Aynı zamanda Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Turizm Stratejisi ve Eylem Planını yayınlamış ve bu planda da Doğu Karadeniz Turizmini bir bütün olarak yorumlamıştır.

Bu doğrultuda 2007-2009 arasında gerek yerel idarelerin istekleri gerekse Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın stratejik yaklaşımları paralelinde Doğu Karadeniz illerini bir bütün olarak değerlendiren ve makro düzeyde karar üreten bir plan hazırlanmıştır. Ancak bu plan Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize ve Trabzon illerini kapsayan bir plan olmuştur.

Diğer üç il, Artvin, Bayburt ve Samsun illeri, münferit olarak il master planlarını yaptırmışlardır. DOKAP BKİ Başkanlığımız Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Kalkınma

Bakanlığının uygun görüşleri ile, planlara uygun olarak uygulama yapılabilmesi için yapılan dört ayrı çalışma olan planların bütünleştirilmesi işinin koordinasyon görevini üstlenmiştir. Bu çalışma, beş ili kapsayan ana plana, diğer üç ilin planlarının entegrasyonu olmakla birlikte 8 il için veriler de önemli ölçüde tekrar revize edilerek güncellenmiştir.

Ulaşım yetersizliği mevsim kısalığı ve gezme görmeye dayalı tek tür turizm bölgede turizm sektörünün temel sorunlarıdır. Doğu Karadeniz turizminde bölgeye turizm amaçlı geliş ayları Temmuz ve Ağustos ayı olarak bilinmekte dolayısıyla bu aylardaki yoğun gelişler yatak arzında sorunlara neden olmaktadır. Gerçekte bölgenin en güzel ayları Temmuz, Ağustos aylarının yanı sıra Mayıs ve Eylül aylarıdır. (Haziran dağlarda yağışlı ve sisli geçmektedir). Bu sorun bölgede kış turizminin desteklenmesi ile kısmen aşılabilir.

Ulaşım yetersizliği özellikle dağlarda pek çok kaynağın atıl olarak kalmasına neden olmaktadır. Çözüm; bir yandan turist eğilimlerini, diğer yandan değerlendirilebilir kaynakları devreye sokan yeni bir ulaşım planının yapılmasıdır. Bu ulaşım planının adı “Yeşile Yolculuk”, yereldeki adıyla “Yeşil Yol” projesidir.”

3. İmalatların Süreci Nasıl İşliyor?

İmalatların süreci hakkında da açıklamalarda bulunan Yüce “Güzergâh üzerinde sorumluluk sınıfına göre 2 çeşit yol bulunmaktadır. Bunlardan ilki Karayolları Genel Müdürlüğü sorumluluğunda olan yollardır. Bu yollara yeşil yol kapsamında herhangi bir yatırım öngörülmemektedir. Diğer yollar ise Büyükşehir olan illerde Büyükşehir Belediyeleri, diğer illerde İl Özel İdareleri sorumluluğunda bulunan yollardır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu hükümleri uyarınca illerdeki Karayolları Genel Müdürlüğü sorumluluğunda olmayan yolların bakım-onarım sorumluluğu Büyükşehir Belediyeleri / İl Özel İdarelerine verilmiştir.

Yeşil Yol güzergâhı üzerinde bulunan yolların iyileştirilmesi sorumluluğu hâlihazırda Büyükşehir Belediyeleri / İl Özel İdareleri uhdesinde iken, Doğu Karadeniz Turizm Master Planı ile belirlenen hedeflere daha hızlı ulaşabilmek ve bölgesel kalkınmayı daha hızlı gerçekleştirmek amacıyla DOKAP İdaresi tarafından bazı kriterler göz önünde bulundurularak Büyükşehir Belediyeleri / İl Özel İdarelerine ödenek transferi yapılmaktadır.

Güzergâh üzerinde yer alan yolların iyileştirilmesi için belirli dönemlerde Büyükşehir Belediyeleri / İl Özel İdareleri tarafından DOKAP İdaresine proje teklifleri sunulmakta, yani yol imalat teklifleri yerel yönetimler tarafından yapılmaktadır. DOKAP İdaresi de Kalkınma

Bakanlığı tarafından belirlenen Usul ve Esaslar çerçevesinde projelerin seçimlerini yaparak listeleri onaylanmak üzere Kalkınma Bakanlığı’na göndermektedir. Bakan onayına müteakip projelere ödenek aktarılmaktadır.”

4. İmalatlar için Kriterler nelerdir?

İmalatlar için Kriterlere de değinen Yüce “DOKAP İdaresi proje tekliflerini alırken Doğu Karadeniz Turizm Master Planında yer alan hedefler ve Kalkınma Bakanlığı tarafından yayımlanan Usul ve Esaslar çerçevesinde hareket etmektedir.

2014 ve 2015 yıllarında yayımlanan Usul ve Esaslara göre aşağıdaki hükümler öne çıkmaktadır.

“Projelerde;

1. Doğal ve tarihi değerlerin korunması,

2. Yerel mimariye ve malzemelere uyumun sağlanması,

3. Koruma-kullanma dengesinin gözetilmesi,

4. Sürdürülebilir turizm uygulamalarının geliştirilmesi ve

5. Çevreye yönelik olumsuz etkilerin asgari düzeye indirilmesi hususları aranmaktadır.”

“Doğu Karadeniz Turizm Master Planında öngörüldüğü şekilde “yol yapımı” çalışmaları mevcut yolların standardının yükseltilmesinden ibarettir. Teklif edilen yol projelerinin Doğu Karadeniz Turizm Master Planı çerçevesinde belirlenecek “Yeşil Yol” güzergâhı kapsamında geliştirilmesi ve kapsama çok ihtiyaç bulunmuyorsa yeni yol yapımı işi alınmaması esastır. Ancak, zorunlu hallerde [asgari bir midibüs için güvenli geçiş imkânı vermeyen, yol enine/boyuna eğimi ve kurp yarıçapı gibi parametrelerin standartları sağlayamadığı, zemin şartlarının uygunsuz olduğu

 (bataklık, kayalık, vb.) ve kamulaştırma ihtiyacı olan kesitlerde] kısmi güzergâh değişikliği teklifi Uygulayıcı Kuruluş tarafından gerekçeli rapora bağlanmak kaydıyla sunulabilir.”

“Yol yapımına ilişkin projeler çevreye yönelik olumsuz etkiler asgari düzeye indirilecek şekilde planlanacak ve uygulanacaktır. Projelerde, Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan Karayolu Tasarım El Kitabında yer verilen Karayolları Geometrik Standartlarına göre iki şeritli yollardan 3. sınıf yol standardına uyulması, coğrafi koşullar ve arazinin topoğrafik yapısı nedeniyle bu standardın uygulanamayacağı veya uygulanmasının yüksek maliyet gerektirdiği yerlerde ise yine aynı Karayolları Geometrik Standartlarına göre iki şeritli yollardan 4. sınıf yol standardının uygulanması esastır.(En düşük standart)”

“Yol çalışmalarında satıh kaplaması; yolun yer aldığı yükseklik ve iklim şartları, kullanım süresi ve yoğunluğu, malzeme taşıma giderleri ve yolcu güven ve konfor seviyesi gibi unsurlar dikkate alınarak belirlenmektedir.”

“Uygulayıcı Kuruluş tarafından gerekli etütler (jeolojik-jeoteknik etüt, hidrolojik etüt, çığ etüdü vb.) ve projelendirme çalışmaları tamamlanmış, gerekli tüm izinler (Orman Genel Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü vb.) alınmış olmalıdır. Bu şekilde etüt, proje veya izinlerin teklif formuna

eklenmesi sorumluluğu Uygulayıcı kuruluşa ait olup, söz konusu belgeleri eksik olan projeler desteklenmez.”

5. Sonuç

Açıklamalarını şu şekil sürdüren Yüce “1. Yeşil Yol İmalatı ile ilgili teklifler tamamen yerel yönetimler tarafından ve tüm idari, mali ve hukuki sorumluluklar uhdelerinde kalmak kaydıyla yapılmaktadır.

2. İmalat yapılacak yol ile ilgili tüm izinlerin alınması sorumluluğu Büyükşehir Belediyeleri / İl Özel İdarelerine aittir.

3. Yeşil Yol İmalatı hiçbir şekilde yeni yol açılması demek değildir. Arazide mevcut olan yolların standart ve konfor ve güven katsayılarının iyileştirilmesinden ibarettir. Söz konusu yollar DOKAP İdaresi tarafından finanse edilmektedir.

4. Yeşil Yol ile ilgili her türlü imalatlarda başta koruma-kullanma dengesi olmak üzere çevre duyarlılığı DOKAP İdaresi tarafından titizlikle gözetilmektedir. Bu kapsamda çevre duyarlılığı adına en düşük standartlardaki, imalata dahi sıcak bakılmaktadır.

Yolun kaplama cinsi tamamen yerel yönetimlerin inisiyatifine bırakılmaktadır.

5. Yeşile yolculuk kavramı Doğu Karadeniz dağlarının gezilip görülmesini yönlendiren bir turist akımı olarak değerlendirilmelidir. “İpek Yolu” veya “Mavi Yolculuk” kavramları tek bir güzergâha bağlı olmadığı gibi ‘’Yeşile Yolculuk’’ da sadece planda önerilen yol ağına bağımlı değildir. Yol ağı sadece yönlendirici niteliktedir. Bölgeyi ziyaret edecek turlar veya münferitçiler (özel otosu ile gelenler) ulaşım ağındaki herhangi bir yolu tercih edebilirler.

6. Yeşil Yol Projesinin de içerisinde yer aldığı DOKAP Eylem Planı (2014-2018) kapsamında çevre hassasiyetiyle ilgili birçok husus bulunmaktadır.”

7. DOKAP Eylem Planında;

DOKAP Başkanı Ekrem Yüce  “1. Bölge yaylalarının karakteristiğini yansıtan mimari projelerin hazırlanarak / kaçak yapılaşmaların önlemesi çalışmalarına,

2. Yine yaylalarda kontrolsüz ve kaçak yapılaşmanın önlenmesi adına / Turizm Merkezlerinin imar planlamaları çalışmalarına,

3. Bölgenin, turizm gelişimine bağlı farklı alanlardaki potansiyelini değerlendiren etüd-proje çalışmalarından,

4. Milli Park projelerinin ivedilikle tamamlanmasına, biyokaçakçılıkla etkin mücadeleden, / ulusal biyolojik çeşitlilik envanter ve izleme projelerinin tamamlanmasına,

5. Bölgedeki potansiyel organik havzaların tespit edilmesinden, / meraların ıslah ihtiyaçlarının belirlenerek sürdürülebilir yönetimlerinin sağlanmasına,

6. Orman kaynaklarının sürdürülebilir yönetiminin sağlanmasından, düzenli depolama alanları için yer tespiti çalışmalarına ve

7. Alternatif katı atık bertaraf sistemlerinin araştırılmasına kadar /

çevresel hassasiyetlerin önemle vurgulandığı eylem adımları yer almaktadır.

Eylem Planının eksen bazlı hedeflerinde; Doğu Karadeniz Bölgesi’nin sahip olduğu en önemli zenginlik olan biyolojik çeşitlilik korunağı ve bu zenginliğin ekonomiye kazandırılması için gerekli çalışmalara hız verileceği ifade edilmektedir.

Bugün Yeşil Yol güzergâhında;

- Yaylalarda mülkiyet sorunu var,

- Çirkin yapılaşma var,

- Kaçak yapılaşma var,

- Yöresel mimarinin olmadığı bir yapılaşma var,

- Plansız, programsız ve düzensiz bir yerleşim var.

Yeşile Yolculuk projesi yeni bir yol yapma değildir.

Eski yolu yani var olan yolu ıslah etmek, iyileştirmek, işaretlemek ve güvenli bir yol oluşturmaktır.

Turizm Mastır Planı ve bir parçası olan Yeşile Yolculuk, Karadeniz Bölgesinin sahip olduğu eşsiz güzelliklere değer katacak bir projedir.

Yeşile Yolculuk yani Yeşil Yol ile:

1- Kontrollü, planlı ve doğaya saygılı yol güzergâhı oluşturulacak,

2- Yaylalardaki kaçak yapılanma önlenecek,

3- Yaylalardaki yapılaşma disiplin altına alınacak,

4- Kentsel dönüşüm gibi kırsal dönüşüm sağlanacak,

5- Turizm merkezi ilan edilen yerler turizme açılacak,

6- Çirkin yapı görüntüleri iyileştirilecek,

7- Mülkiyet sorunu çözülecek,

8- Doğaya saygılı, doğayla bütünleşmiş mini ahşap konaklama yerleri yapılacak,

9- Lezzet Durakları yapılacak,

10- Doğa hem korunacak hem de kullanılacak.”

Ekrem YÜCE